Ένα από τα κυριότερα εισοδήματα των Μανιατών είναι τα ορτύκια, ιδίως της Νότιας Μάνης, του κατάξερου και άγονου αυτού τόπου, του οποίου οι κάτοικοι αποζημιώνονται κάπως με το θεϊκό τούτο μάνα, που πέφτει κάθε χρόνο απ’ τον ουρανό.
Και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, επειδή δηλαδή τα ορτύκια αποτελούν πόρο ζωής για τους Μανιάτες, εσυστηματοποιήθη το κυνήγι του απ’ αυτούς κατά τρόπο εντελώς ιδιαίτερο και οικονομικό.
Κατόρθωσαν δηλαδή, ώστε με ελάχιστα έξοδα να συλλέγουν το αξιόλογο αυτό εισόδημά τους. Αν μεταχειρίζονται μπαρουτόσκαλα και ντουφέκια, δεν θα εύρισκαν άκρη στα έξοδα. Έπειτα, με το ντουφέκι μόνον οι μεγάλοι θα μπορούσαν να λάβουν μέρος στο κυνήγι.
Και τα άλλα όμως μέσα του κυνηγιού, τα δίχτυα κλπ., εκτός του ότι δεν έχουν απόδοση μεγάλη, κοστίζουν επίσης αρκετά. Οι οικονομικοί λοιπόν λόγοι τους ανάγκασαν να περιορισθούν σε όσο το δυνατό φθηνότερα εργαλεία και να αναπτύξουν όλη τους την επιδεξιότητα στα χέρια.
Το μοναδικό τους έξοδο είναι η απόχη. Ένα ξύλο ίσιο και μακρύ, που στη μια άκρη καταλήγει σε δύο κλάδους λεπτότερους και ευλύγιστους. Τους δύο αυτούς κλάδους τους κουλουρώνουν και τους δένουν έπειτα γερά, φκιάνοντας μ’ αυτό τον τρόπο ένα στεφάνι. Έπειτα δένουν στο γύρο του στεφανιού μια σακούλα από δίχτυ, μακρουλή σαν χωνί.
Το σχήμα της είναι ακριβώς όπως και της απόχης των ψαράδων και γι’ αυτό πήρε και το όνομά της. Το μάκρος της είναι 2,70μ. πάνου – κάτου, είναι δε αρκετά βαριά, ώστε να χρειάζονται γερά μπράτσα και τέχνη μεγάλη για το χειρισμό της. Γι’ αυτό και οι κυνηγοί χωρίζονται σε κατηγορίες, αναλόγως της ικανότητος του καθενός.
Το κυριότερο σύστημα κυνηγιού του ορτυκιού είναι η «τραπέλα». Τραπέλα λέγοντας εννοούμε ολόκληρη την παρέα, που θα κυνηγήσει για λογαριασμό της σε ορισμένο τόπο καθώς και τον τρόπο με τον οποίο θα κυνηγήσει. Ο πιο επιδέξιος κυνηγός είναι ο αρχηγός της τραπέλας.
Όταν φθάσουν στον τόπο του κυνηγιού, ο αρχηγός ορίζει τις θέσεις του καθενός. Σχηματίζουν ένα είδος παραλληλόγραμμου, στου οποίου τη μία πλευρά παρατάσσονται δύο καλοί κυνηγοί με τον αρχηγό στη μέση. Είναι περίεργα τα ονόματα, που έχουν ο καθένας τους και γι’ αυτό το αναφέρω. Ο αρχηγός λέγεται «Κολίτης» και καθένας από τους άλλους δύο της ίδιας γραμμής λέγεται «Αζάλικας». Παραπάνου από τον κάθε Αζάλικα και στις μεγάλες πλευρές του παραλληλόγραμμου στέκει και από ένας άλλος κυνηγός που λέγεται «Παραζάλικας». Στην ίδια γραμμή και σ’ άλλη τόση απόσταση απ’ τον Παραζάλικα, στέκεται άλλος κυνηγός, που λέγεται «Φτερό».
Ακόμα πέρα, στις δύο άλλες γωνίες του παραλληλογράμμου στέκουν από δύο ή και περισσότεροι κυνηγοί, οι λεγόμενοι «Ξεφτέρια». Στην θέση αυτή τοποθετούνται συνήθως γυναίκες και παιδιά. Έχουμε λοιπόν τον Κολίτη, δύο Αζάλικες, δύο Παραζάλικες, δύο Φτερά και δύο μπουλούκια από Ξεφτέρια. Καθένας απ’ αυτούς κρατεί την απόχη του.
Όταν θα δώσει το σημείο ο αρχηγός, αρχίζουν τα Ξεφτέρια ν’ απλώνονται σε τρόπο, ώστε να κλείσουν την πλευρά του παραλληλογράμμου. Έπειτα, με φωνές και όπως αλλιώς μπορούν, κάνουν θόρυβο, σηκώνουν τα φωλιασμένα στους θάμνους ορτύκια και, ενώ πιάνουν όσα μπορούν με τις απόχες, τα διώχνουν συγχρόνως προς το μέρος που περιμένουν έτοιμοι οι άλλοι κυνηγοί.
Η γρηγοράδα του κυνηγού συνίσταται όχι μόνο στο πιάσιμο του ορτυκιού με την απόχη στον αέρα, αλλά και στο ξεμπέρδεμα του πουλιού από το δίχτυ. Για τσάντα έχουνε τον κόρφο τους. Ένα – ένα πουλί μπαίνει ζωντανό στη σακούλα που σχηματίζει το πουκάμισο. Μερικών η επιτηδειότης είναι θαυμαστή. Οι πιο επιδέξιοι απ’ αυτούς πιάνουν δύο ορτύκια χωρίς να κατεβάσουν την αποχή. Μόλις δηλαδή πιάσουν το ένα, δίνουν μια στροφή στη σακούλα και το κλείνουν στην άκρη τους. Έπειτα πιάνουν και το δεύτερο, κατεβάζουν την απόχη και τα ξεμπερδεύουν απ’ το δίχτυ και τα δύο χώνοντάς τα μέσα στο πουκάμισό τους.
Όταν τα Ξεφτέρια φθάσουν στη γραμμή των Φτερών ενώνονται κι’ αυτά μαζί τους. Το ίδιο κάνουν και οι Παραζάλικες μέχρι που να φθάσουν στη γραμμή του αρχηγού, όπου και τελειώνει το πρώτο κυνήγι της τραπέλας. Έπειτα, κατά τον ίδιο τρόπο, ακολουθεί το δεύτερο και τα λοιπά. Η απόσταση από κυνηγό σε κυνηγό δεν είναι μεγαλύτερη από 4 μέτρα.
Το καλύτερο κυνήγι της τραπέλας γίνεται στις πλαγιές και όχι στο ίσιωμα. Εννοείται ότι οι Μανιάτες δεν περιορίζονται μόνο στην τραπέλα. Κυνηγούν και καθένας χωριστά με την απόχη. Υπάρχουν και πολλές γυναίκες, οι οποίες έχουν εξασκηθεί και μεταχειρίζονται θαυμάσια την απόχη. Επίσης σκοτώνονται όχι λίγα ορτύκια και με το ντουφέκι.
Τα ζωντανά ορτύκια μπαίνουν σε μεγάλα κλουβιά και στέλλονται στον Πειραιά και στο εξωτερικό. Όσα σκοτώνουν, τα παστώνουν σε πιθάρια και τα πουλούν ή τα κρατούν για το σπίτι τους.
Πηγή: gpeppas.gr
