Από τον κυνηγό των Άλπεων στο σύγχρονο φυσιολάτρη
Της Μαρούσας Πάππου
Τα επιτεύγματα της τεχνολογίας επηρέασαν καθοριστικά οτιδήποτε αφορά στο ρουχισμό και εξοπλισμό του κυνηγού. Και ευτυχώς δηλαδή, ώστε να ασκούμε την αγαπημένη μας δραστηριότητα απρόσκοπτα και με ασφάλεια. Γνωρίστε την ιστορία και τα χαρακτηριστικά όλων των σύγχρονων υλικών που έφεραν επανάσταση στην ένδυση και υπόδηση του κυνηγού και επιλέξτε μέσα από μια πληθώρα προϊόντων τα πιο κατάλληλα για σας.
Μία βόλτα στα μαγαζιά της πόλης είναι αρκετή για να πάρει κανείς μια ιδέα του νέου εξοπλισμού που υπάρχει στα ράφια. Και όσο ο χειμώνας γίνεται πιο βαρύς, τόσο το μάτι αναζητά να αναγνωρίσει αδιάβροχα, ζεστά ρούχα και μπότες. Όπως λένε μερικοί, δεν υπάρχουν κακές καιρικές συνθήκες που σε αποτρέπουν από μια εξόρμηση στη φύση, υπάρχουν μόνο ελλιπώς εξοπλισμένοι κυνηγοί. Και ποιος είπε ότι ο κυνηγός δεν είναι δέσμιος του εξοπλισμού του; Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ από ότι ήταν κάμποσες… χιλιάδες χρόνια πριν. Ο κυνηγός εξαρτιόταν, πάντοτε, απόλυτα από τον εξοπλισμό του, όπως άλλωστε επιτάσσει η «αδύναμη» ανθρώπινη φύση. Από το είδος του βέλους και το μέγεθος του μαχαιριού έως τον τύπο του φυσιγγιού και το είδος της αδιαβροχοποίησης του παπουτσιού. Βλέπετε, ο Θεός δεν μας όπλισε με γαμψά νύχια, ούτε μας προίκισε με κάποιο είδος γούνας για προστασία από καιρικές συνθήκες. Μας έδωσε, όμως, το νου για να σκεφτούμε πώς να τα αποκτήσουμε από μόνοι μας όλα αυτά. Ωστόσο, τι να το κάνεις να είσαι άριστος σκοπευτής και το φυσίγγι σου να τρυπάει και ελέφαντα (που λέει ο λόγος), εάν τα πόδια σου είναι βρεγμένα και παγωμένα και σου είναι αδύνατο να κυνηγήσεις το αγαπημένο σου θήραμα;
Ο κυνηγός των πάγων
Το 1998 βρέθηκε στις ιταλικές Άλπεις ένας παγωμένος κυνηγός, ηλικίας 5.000 ετών. Όλοι ξαφνιάστηκαν γιατί ο άνθρωπος αυτός, που κατοικούσε σε κοιλάδα, είχε τολμήσει να ανέβει στα 3.000 μέτρα περίπου, προκειμένου να έχει την ευκαιρία να βρει περισσότερη τροφή για την οικογένειά του. Ο άνθρωπος των πάγων υπολογίζεται ότι ανήκει στην εποχή του χαλκού, αλλά είχε διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση με τη βοήθεια του παγετώνα. Φαινόταν καθαρά ότι είχε ανέβει εκεί πάνω για κυνήγι, αφού κρατούσε ένα χάλκινο τσεκούρι κι ένα τόξο με 2 βέλη έτοιμα για χρήση και άλλα 12 μέσα σε ένα ειδικά κατασκευασμένο δερμάτινο σακίδιο. Ο εξοπλισμός του αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης, ωστόσο την προσοχή τράβηξε και ο ρουχισμός του που δεν αποτελούνταν από τίποτα μάλλινο. Φορούσε δύο στρώματα ρούχων: εσωτερικά μια ολόσωμη πουκαμίσα από δέρμα κατσίκας και δύο μπατζάκια που συνέθεταν την εικόνα ενός παντελονιού. Εξωτερικά υπήρχε ένα δεύτερο κάλυμμα -τύπου κάπας- από πλεγμένα άχυρα που χρησίμευαν ως μόνωση και τον κράταγαν στεγνό. Επίσης ήταν εξοπλισμένος με δερμάτινα υποδήματα όπως και με ένα ζεστό, γούνινο καπέλο. Οι ειδικοί λένε ότι το κεφάλι και τα πόδια πρέπει να είναι τα πιο ζεστά τμήματα του σώματος και ο άνθρωπος των πάγων το είχε ρυθμίσει αυτό με τον καλύτερο τρόπο για την εποχή. Βλέπετε, το 70% της θερμότητας του σώματος χάνεται από το κεφάλι όταν αυτό είναι εκτεθειμένο και το σώμα μας προσπαθεί με κάθε τρόπο να το διατηρήσει ζεστό στέλνοντας αίμα εκεί και αφήνοντας κρύα τα υπόλοιπα άκρα. Σε αυτή την κατεύθυνση στράφηκαν όλες οι έρευνες, όσων η επιβίωση στο κρύο ήταν εξαιρετικά σημαντική υπόθεση. Αρχικά, οι ίδιοι οι κυνηγοί, που όσο τσουχτερό κι αν ήταν το κρύο έπρεπε να εξασφαλίσουν τροφή για την οικογένεια και τη φυλή τους. Οι γυναίκες κρατούσαν τη γούνα και το δέρμα των θηραμάτων και προσπαθούσαν να το μετατρέψουν σε ρούχο. Πολύ αργότερα, την αναζήτηση νέων, πιο ανθεκτικών υλικών κατασκευής ξεκίνησαν οι έμποροι και βιοτέχνες και σήμερα αυτή η δουλειά γίνεται από επιστήμονες που έχουν κάνει ειδικές μελέτες στην αντοχή υλικών, τόσο για τις πολεμικές επιχειρήσεις όσο και για τα διάφορα σπορ που τείνουν πλέον να ορίζουν τη ζωή του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου.
Έτσι, σήμερα τα δέρματα του κυνηγού των Άλπεων έχουν διαδεχθεί μοντέρνες φόρμες και συνθετικά υλικά κατασκευής που θα μπορούσε κανείς να πει ότι έρχονται από το… διάστημα.
Ο πόλεμος της εξέλιξης
Πολλές φορές ο εξοπλισμός έχει εξελιχθεί για χάρη των πολεμικών επιχειρήσεων. Εκτός των μαχών σώμα με σώμα, στις αρχές του αιώνα οι πόλεμοι δίνονταν και σε ένα ακόμη πεδίο μάχης, αυτό των επιστημόνων. Πολλές από αυτές τις εφαρμογές υιοθετήθηκαν από τις βιομηχανίες των σπορ και πόσο μάλλον των κυνηγών, των οποίων οι ανάγκες δεν διέφεραν σε πολύ από αυτές των μαχητών. Το 1920, οι επιστήμονες της αμερικανικής εταιρείας Dupont ξεκίνησαν κάποιες μελέτες, που δέκα χρόνια αργότερα τους έδωσαν το nylon. Αυτή η δημιουργία αποτέλεσε την επανάσταση στα υλικά κατασκευής και πάνω της στηρίχθηκε μια αλυσίδα προϊόντων που χρησιμοποιούνται πλέον σε όλες τις εφαρμογές της ανθρώπινης κοινωνίας. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’30, η Dupont είχε προσφέρει στην ανθρωπότητα το neopren, το teflon και άλλα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό υλικά. Ωστόσο, η προσφορά της δεν είχε τελειώσει εδώ. Aρκετά χρόνια αργότερα πρωτοεμφανίζεται το ύφασμα Lycra, ενώ το 1971 η Stephanie Kwolek συστήνει στα εργοστάσια για πρώτη φορά το άθραυστο υλικό Kevlar. Πέντε φορές πιο γερό από ατσάλι και με το μισό βάρος από ότι το fiberglass, είχε απεριόριστες εφαρμογές. Η πιο γνωστή από όλες τις εφαρμογές του Kevlar είναι το αλεξίσφαιρο γιλέκο που φορούν οι αστυνομικοί, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές σε διάφορες κατασκευές και πολλαπλές μορφές στα διαστημόπλοια, αλλά και στον προσωπικό εξοπλισμό των αστροναυτών και φυσικά δεν έχει λείψει από τη βιομηχανία του κυνηγιού, όπου το συναντάμε στα μποτάκια και σε τμήματα ρούχων που πρέπει να είναι ανθεκτικά στη κακομεταχείριση.
Υφάσματα από τη ΝASA
Ένα μεγάλο ποσοστό των ερευνών όσων αφορά σε συνθετικά υλικά κατασκευής έγιναν με τις ευλογίες της NASA. Ό,τι δοκιμάστηκε με επιτυχία στο φεγγάρι ή στο διαστημόπλοιο, αυτόματα αποτέλεσε το προϊόν που θα μπορούσε να προστατέψει από κάθε… γήινη απειλή! Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για τις απειλητικές ως προς την ασφάλεια και την υγεία μας τάσεις των καιρικών φαινομένων και όχι κάποιου Tαλιμπάν (!) και μάλιστα οι ιδιότητες αυτές είναι σαφώς πιο πρακτικές. Η GORE ήταν από τις πρώτες πολύ επιτυχημένες εταιρείες η οποία μετά από μια σειρά καινοτόμων ευρεσιτεχνιών, που χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και στο παρθενικό ταξίδι του Άρμστρονγκ και του Άλντριν στο φεγγάρι το 1969, κατέληξε στην παραγωγή του πιο επαναστατικού υφάσματος στην ιστορία: το GORE–TEX (1970), το οποίο ταξίδεψε με τη σειρά του στο διάστημα το 1981, στην αποστολή του Columbia. H χρυσή εποχή αυτού του πρωτοποριακού και μοναδικού τότε υλικού ξεκινά. Ιδιότητά του είναι η πλήρης αδιαβροχοποίηση, ενώ ταυτόχρονα είχε τη δυνατότητα να αναπνέει και να αποβάλλει την υγρασία που υπήρχε μέσα στο σώμα. Το 1989 βραβεύεται για τα καταπληκτικά αποτελέσματά του και το 1990 τεστάρεται από μια ομάδα στην αφιλόξενη Ανταρκτική και παίρνει άριστα! Σε όλη αυτή την πορεία, η GORE κατοχυρώνει την ευρεσιτεχνία του GORE-TEX, το οποίο αγοράζουν πολλές από τις κορυφαίες κατασκευαστικές εταιρείες προϊόντων για υπαίθριες δραστηριότητες και δημιουργούν μόδα, σώζοντας ζωές από το κρύο και την υγρασία. Σήμερα, δεν νοείται εταιρεία σπορ ρούχων, που σέβεται τον εαυτό της και το αγοραστικό κοινό, η οποία να μη διαθέτει έστω ένα προϊόν κατασκευασμένο από GORE–TEX. Η ανάγκη της άνεσης έχει οδηγήσει τις έρευνες της βιομηχανίας στη δημιουργία υλικών με παρόμοιες ιδιότητες, που ωστόσο παραμένουν και μαλακότερα στην υφή. Στους κυνηγούς αυτό είναι απόλυτη ανάγκη, μια και εκτός από ζεστοί και άνετοι, πρέπει να κινούνται και αθόρυβα μέσα στο δάσος ή το χωράφι, πράγμα που με τη σκληρή αίσθηση του GORE–TEX παλαιότερα ήταν ανέφικτο.
Διώξτε το περιττό βάρος
Δοκιμάστε να ελιχθείτε στα κακοτράχηλα μονοπάτια ενός δάσους, φορώντας 3 ζευγάρια κάλτσες, χοντροπάπουτσα και 5 στρώματα ρούχων: φανελάκι, μακρυμάνικο εσωθερμικό μπλουζάκι, ζιβάγκο, μάλλινο πουλόβερ και πουπουλένιο μπουφάν…
Μόνο το βάρος όλου αυτού του ρουχισμού θα σας εξουθενώσει στο άψε σβήσε, ενώ όταν κανείς ψάχνει για αγριογούρουνα χρειάζεται να τα παρακολουθεί στενά για πολλές ώρες! Το ντύσιμο τύπου «κρεμμύδι» δεν ταιριάζει σε έναν άνθρωπο με έντονη δραστηριότητα στη φύση, όπως είναι ο κυνηγός. Στόχος των εταιρειών ήταν να μειωθούν τα πολλά στρώματα ρούχων που φορά κανείς στο κρύο και να είναι το σώμα ανάλαφρο και έτοιμο για κάθε είδους ενέργεια. Με αυτή την ανάγκη να γίνεται όλο και πιο έντονη, εμφανίστηκε στην αγορά το υλικό WINDSTOPPER το 1991. Το υλικό αυτό, που έχει επίσης υιοθετηθεί από πολλές εταιρείες, έχει την ίδια ιδιότητα που περιγράφει η ονομασία του: να σταματά δηλαδή 100% τον αέρα από το φλοιό του μπουφάν ή του παντελονιού, με άμεσο αποτέλεσμα να μην το διαπερνά ο κρύος άνεμος και να μπορεί κάποιος να φορά λιγότερα στρώματα ρούχων. Για την ακρίβεια αποτέλεσε το όχημα για να ντυθεί, επιτέλους, ο κυνηγός με τρία στρώματα ρούχων: ένα θερμοεσώρουχο που να αναπνέει, συνήθως βαμβακερό, ένα fleece που είναι ζεστό όσο και το μάλλινο πουλόβερ, αλλά πιο ελαφρύ και μαλακό στην αίσθηση -αφού είναι συνθετικό- και από πάνω από αυτά τα δύο, ένα τζάκετ αδιάβροχο ή WINDSTOPPER. Το υλικό αυτό χρησιμοποιείται πολλές φορές σε σκουφιά και καπέλα, αλλά εμείς δεν τα προτείνουμε στους κυνηγούς, μια και όταν καλύπτουν τα αφτιά, μειώνουν κατά πολύ την αίσθηση της ακοής.
Επενδύστε (σ)τον εαυτό σας
«Έχε την κεφαλή σου κρύα, τα πόδια σου ζεστά…», έλεγε ο παππούς μου. Και ξέρετε ότι οι παλαιοί έχουν πάντα δίκιο. Η κατάλληλη κάλτσα και το σωστό νούμερο στο μποτάκι είναι οι μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά στα ζεστά και κρύα πόδια. Μπορεί να φορά κάποιος μέχρι και δύο ζευγάρια κάλτσες, ειδικά όταν η εσωτερική κάλτσα είναι εσωθερμική. Δεν φοράμε ποτέ περισσότερες από δύο, γιατί μετά χάνουμε την αίσθηση που έχουμε με το παπούτσι και το έδαφος, και επιπλέον γίνεται πολύ στενό. Επίσης, φροντίζουμε να χρησιμοποιούμε μποτάκια μέχρι μισό νούμερο μεγαλύτερα, προκειμένου να είναι άνετα και να μην κόβεται η κυκλοφορία του αίματος. Ο σωστός τρόπος να διαλέξει κανείς νούμερο στο παπούτσι του κυνηγίου είναι να το δέσει και να δοκιμάσει να χωρέσει ένα δάχτυλο ανάμεσα στη φτέρνα και το μποτάκι όταν το πόδι είναι σπρωγμένο τέρμα μπροστά. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να ακουμπάνε τα δάχτυλα στα τοιχώματα του παπουτσιού.
Ένα παπούτσι αδιάβροχο, με επένδυση Τhinsulate, είναι μια πολύ καλή επιλογή που εγγυάται στεγνά πόδια σε όλες τις συνθήκες. Το υλικό Τhinsulate, που χρησιμοποιείται και στα ρούχα εδώ και 20 χρόνια, απορροφά λιγότερο από 1% του βάρους του σε υγρασία και λειτουργεί καλύτερα από κάθε άλλη επένδυση ρούχων, γιατί εγκλωβίζει μέσα στις ίνες του περισσότερο αέρα. Η τελευταία ανακάλυψη της εταιρείας 3Μ είναι το Thinsulate Ultra Insulation Extreme Performance. Πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν ακόμη και GORE–TEX στα κορυφαία ποιοτικώς μοντέλα τους, ενώ άλλες έχουν προχωρήσει στη παραγωγή δικών τους υλικών κατασκευής με παρόμοιες ιδιότητες.
Ωστόσο, όσο καλό και να είναι το παπούτσι από πλευράς κατασκευής, χρειάζεται προσοχή και φροντίδα από τον κυνηγό για να είναι άνετο και να αποφευχθεί η υγρασία στο εσωτερικό του. Βασικός κανόνας είναι να μην ξεκινάει ποτέ κανείς μια πορεία στην ύπαιθρο με την ίδια κάλτσα την οποία φορούσε όλο το πρωί στο αυτοκίνητο. Με αυτόν τον τρόπο τα πόδια θα είναι παγωμένα εξαιτίας του ιδρώτα. Γι’ αυτό και κατά τη διάρκεια ενός πολύωρου καρτεριού ή μιας πορείας, πρέπει να υπάρχουν στο σακίδιο πάντοτε ένα–δύο καθαρά και στεγνά ζευγάρια κάλτσες για αλλαγή.
